Project: Op reis van Boer tot Bord

De aanleiding voor dit project

Je staat voor het vleesschap met de keuze: biologisch of niet-biologisch varkensvlees, met in je achterhoofd de stalbranden van afgelopen jaar waarbij honderdduizenden varkens omkwamen. Wat kies je? En wat heeft de bedrijfsvoering van de boeren daarmee te maken?

In de zomer van dit jaar werd de provincie Gelderland opgeschud door een gigantische brand. In de kleine Gelderse plaats Erichem vond één van de grootste schuurbranden van de afgelopen jaren plaats, waarbij 200.000 varkens omkwamen.

De man die bij de boerderij in Erichem aan het roer staat, is Adriaan Straathof. Hij wordt al jaren beschuldigd van dieronvriendelijk werken, en wordt spottend de varkensbaron genoemd. Sinds de brand is de kritiek op Straathof nog erger geworden (Let op: de link bevat schokkende beelden).


De veranderingen in de varkensindustrie is een actueel thema, zo is ook te zien in een aflevering van Zondag met Lubach (17 september 2017)

Gelderland, varkensland

In de provincie Gelderland waren in 2016 volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek bijna twee miljoen varkens. Daarmee heeft de provincie, op Noord Brabant na, de meeste varkensbedrijven in Nederland.

Deze varkens zijn verdeeld over zo’n 1.062 boerderijen, waarvan 905 bedrijven vleesvarkens houden. Van die vleesvarkensbedrijven is het meerendeel van de boerderijen gangbaar. Op zo’n ganbare boerderij hebben de varkens over het algemeen minder ruimte dan op een biologische boerderij en wordt vaak de staarten van de varkens gecoupeerd, wat op biologische boerderijen niet het geval is.

Biologische klapper

De roep naar meer biologische en diervriendelijke boerderijen wordt steeds sterker en harder. Een van de redenen waarom de consument minder snel biologisch vlees zal kopen, is het prijsverschil.

De redactie van Boer tot Bord is dan ook benieuwd wat jij, de consument, nu echt merkt van de nieuwe bedrijfsvoering van de boeren in de varkenssector. Merk je bijvoorbeeld dat het vlees wat duurder wordt, en is het lekkerder?

Wat gaan we doen?

De redactie van Boer tot Bord, bestaande uit Savannah Borst, Ineke Boersma, Thom Hofstede, Gabriëlla Stam en Niels van Arkel, willen voor jou, als lezer, kijker, en/of luisteraar een aantal vragen in de loop van ons onderzoek gaan beantwoorden: waarom koop jij nog geen biologisch vlees, of misschien juist wel? De prijzen komen vaak hard aan, maar is dit voor hem nu echt een probleem?

Misschien wel de belangrijkste vraag in ons onderzoek: Hoe anders wordt het proces ‘Van boer tot bord’ eigenlijk als alle varkensboeren biologisch of diervriendelijker gaan werken? Wat ga jij er nu echt van merken?

Want uiteindelijk sta jij voor het schap, en heb jij de keuze tussen biologisch en niet biologisch vlees.

Reportage: Boeren en hun regels

“Varkensboeren doen er alles aan om voor u het beste stukje vlees op tafel te zetten.” Het is een zin die bij ieder gloednieuw initiatief wel ergens in het introductiefoldertje of op de website genoemd staat. Boeren doen dit met heel veel plezier, maar het wordt ze door Den Haag en Brussel vaak moeilijk gemaakt. Wat merken de boeren zelf van de regels die ze worden opgelegd? En: hoe moeilijk is het om boer te zijn in deze tijd?

We vragen twee boeren over hun economische situatie en het verband met de politiek. Aan welke regels moeten beide voldoen? Met in het achterhoofd: waar moet een biologische boer op letten, waar een traditionele? En waar zit het verschil, of juist de overeenkomst? Oftewel: wat merk jij, als je dat stukje vlees eet, van de regels die Den Haag en Brussel ons opleggen? We gaan op bezoek bij twee boerderijen met alle twee een andere specialiteit.

 

 

“Dan ben ik nog wel even bezig”

‘t Personnebos is een gangbaar varkensbedrijf in Beuningen, op een aantal kilometers van Nijmegen. Met Jan Peer aan het roer van het bedrijf is twee jaar geleden een wroetstal neergezet.

In deze stal hebben de varkens meer ruimte. Volgens Bart, de zoon van Peer, is de wroetstal ook een manier om stress te voorkomen, waardoor het vlees beter zal smaken. Door deze diervriendelijke manier van varkens houden verdient het vlees van deze varkens een ster op het Beter Leven keurmerk.

Peer heeft weinig moeite met de regels, maar ze zijn soms wat complex. “Als ik dat hele boekje met regels op moet noemen, ben ik nog wel even bezig” vertelt Peer ons.

“Ik vind het wel handig dat Den Haag al best wel veel van mij weet. Soms denk ik alleen wel eens dat ze te veel van mij weten. Ik wil eigenlijk zelf kunnen bepalen welke gegevens de overheid van mij heeft.”

Verwarrend voor de boeren

Piggy’s Palace, het bedrijf van Erik Stegink, is een groot boereninitiatief in Overijssel, met meerdere boerderijen. Het bedrijf in Bathmen, waar van Boer tot Bord op bezoek ging, is een buitenvarkensbedrijf, waar de varkens dus lekker buiten kunnen lopen. De varkens zijn hier nog vrijer dan waar dan ook.

Stegink is een boer die met zijn bedrijf een alom geroemde manier van boeren uitvoert. Hiervoor wint hij veel prijzen en awards. “Ik vind het leuk dat we veel prijzen winnen, maar daar doen we het natuurlijk niet voor,” zegt de bescheiden boer.

Hij is onderdeel van veel commissies en groepjes van varkensboeren, en zelfs actief in de gemeenteraad van de gemeente Deventer. Stegink heeft veel kennis van de regelgeving. “Die regels zijn vaak verwarrend. Dit is voor veel boeren heel lastig.”

“De boeren hebben vaak moeite met de wetgeving. Daarbij zou ik mij voor kunnen stellen dat men zich daarin tegengehouden voelt.” zegt Stegink. “Dit heb ik ook wel, maar dat ligt denk ik ook nog aan meer factoren, en niet alleen aan de politiek in Den Haag.”

Bordcast: Bio of niet?

Het varkenshaasje ligt lekker te sudderen in het vet. Maar ineens schiet het door je hoofd: Hoe is het dit varkenshaasje vergaan? Heeft het diertje een mooi leven gehad? Oftewel: Hoe diervriendelijk en biologisch is dit haasje nu echt?

In de wereld van alledag is iedereen steeds meer bezig met voedselconsumptie. Maar, waar zijn we eigenlijk zuiniger op? Onze portemonnee, of de dieren? Marco Groenewoud en Kitty van Groos vertellen hun verhaal in deze Bordcast.

De twee vleeseters vertellen waarom zij kiezen voor een bepaald soort vlees. Marco Groenewoud, SPH student op de Christelijke Hogeschool Ede, kiest niet voor biologisch vlees.

Kitty van Groos, initiatiefneemster van de Stadsvarkens in Ede, kiest daar wel voor. De verdieping komt van Herman Vermeer, onderzoeker bij de Wageningen University & Research.

Het grootste probleem bij biologisch vlees is de prijs. Marco Groenewoud zou graag biologisch willen eten, maar het is voor hem “te duur”. Kitty van Groos vindt de prijs van het vlees ook niet mals, maar heeft een oplossing: “We eten gewoon minder vaak vlees, maar wel biologisch.”

Dierenwelzijn

Het grootste pijnpunt van het ‘normale’, gangbare varkensvlees is het dierenwelzijn. Dit staat bij de biologische varkenssector (iets) hoger in het vaandel dan bij de gangbare.

Volgens biologisch vleeseter van Groos heeft dit met ons zelf te maken: “Mensen denken niet meer aan dierenwelzijn, maar ook niet meer aan eigen welzijn.”

“Biologisch vlees bevat namelijk iets meer omega 3-vetzuren, waardoor het net iets gezonder is. Het verschil is wel minimaal,” zegt onderzoeker Herman Vermeer.

Gooi de deuren open

De onderzoeker vindt het af en toe ook gek. Volgens hem wordt het ‘ganbare’ vlees (zeker de kiloknallers) vaak verkocht voor prijzen waar de boer nooit een goede prijs voor kan krijgen om bijvoorbeeld meer te investeren in het welzijn van zijn varkens.

Iets wat daarbij aansluit is transparantie, iets wat volgens van Groos weinig boeren in de varkensindustie echt goed doen: “Transparantie is iets wat veel mensen graag willen: we willen zien wat er gebeurt achter de deuren van de boerderij. Wat mij betreft kunnen boeren de deuren niet vaak genoeg open gooien.”

Vermeer begrijpt goed waarom sommige boeren hun deuren sluiten voor het publiek. Er zijn namelijk journalisten geweest die te ver gingen in hun zoektochten naar misstanden in de stallen. “Als ze ‘s nachts stiekem met een camera naar binnen gaan, dan vinden ze bijvoorbeeld altijd wel zieke varkens.”

“Er bestaat geen boerderij waar alle dieren kerngezond zijn. Daar zijn ze dan ook op uit, en laten alleen die zieke varkens zien. Het publiek krijgt zo een enorm vervorm beeld,” vermeld Vermeer in deze Bordcast.

Er zijn gelukkig genoeg boeren die hun deuren open hebben staan voor het publiek. Zo kan je op deze website vinden bij welke boerderijen je (vrijblijvend) langs kan komen. Een mooi initiatief om het publiek te laten zien hoe het er echt aan toe gaat in de varkensstal.

Dit was ons eerste item. Het doel van ons onderzoek is nog steeds om de consument duidelijker te maken hoe het in de varkensstal aan toe gaat, maar ook wat het verschil is tussen biologisch en niet-biologisch (varkens-)vlees. Volgens biologisch vleeseter Kitty van Groos kan je namelijk het verschil echt proeven!

In de supermarkt heb je de keuze tussen biologisch of niet-biologisch varkensvlees. Wat is nu eigenlijk tussen beide soorten? En hoe verloopt het proces van Boer tot Bord?

Welkom bij de van Boer tot Bord Express! In deze informatieve video nemen wij u mee in de reis van Boer tot Bord. Welke weg legt een varken eigenlijk af van de boerderij naar uw bord, en wat is het verschil tussen biologisch en niet-biologisch varkensvlees?

We gingen langs bij twee varkensboeren. Erik Stegink en Jan Peer hebben beiden een andere manier van varkens houden. Peer heeft een wroetstal waar varkens daglicht hebben en natuurlijk kunnen wroeten. Stegink heeft een boerderij waar de varkens veel buitenruimte hebben. Ze vertellen over hun boerderij. Hoe moeilijk is het om boer te zijn? (Meer weten? Lees en kijk hier meer)

We hebben in deze reis binnen mogen kijken in bij de Tweede Kamer en hebben daar met meerdere Kamerleden gesproken.  GroenLinkser Rik Grashoff en William Moorlag van de Partij van de Arbeid vertellen wat zij van de varkenssector in Nederland vinden, en hoe zij de toekomst inzien.

‘Omdat ze dan dood zijn’

Hoe worden varkens eigenlijk geslacht? Varkensslachterij Compaxo Zevenaar heeft ons de mogelijkheid gegeven een kijkje te krijgen op hun bedrijf. We zijn erachter gekomen dat biologische varkens niet anders geslacht worden dan ‘gangbare’ varkens, maar dat ze wel apart worden gehouden.

Als laatste vertellen Kitty van Groos, die bewust biologisch varkensvlees eet, en Marco Groenwoud, die bewust géén biologisch vlees eet, waarom zij dat doen. We nemen Van Groos mee naar de supermarkt waar ze onder andere vertelt wat het Beter Leven keurmerk inhoudt.

Biologisch ook logisch?

Is het verschil tussen biologisch en niet-biologisch varkensvlees nu groot? Wij zijn erachter gekomen van niet. ‘Gangbare’ varkensboeren investeren steeds meer in speeltjes, ruimte en daglicht. Het vlees smaakt niet anders, en wordt niet anders geslacht.

Waarom zou je dan toch voor biologisch vlees kiezen? Omdat je wilt dat varkens écht een goed leven hebben gehad. De varkensboeren kunnen hiervoor een eerlijkere prijs vragen, waardoor hij weer kan investeren in nog beter vlees.

Gemaakt door de Boer tot Bord redactie: Ineke Boersma, Gabriëlla Stam, Savannah Borst, Thom Hofstede en Niels van Arkel